Eczeem

• CAS-codes: D610 – atopische dermatitis/eczeem (constitutioneel eczeem); D611 – contactdermatitis/contacteczeem; D619 – overige vormen van eczeem/dermatitis

• ICD-10-codes: L21 – atopic dermatitis; L24 – allergische contactdermatitis; L25 – irriterende contactdermatitis; L26 – niet-gespecificeerde contactdermatitis

Er bestaat in de internationale literatuur op dit moment geen eenstemmigheid over de juiste terminologie van eczeem. In het Angelsaksische taalgebied is de term dermatitis synoniem met het continentale begrip ‘eczeem’. Eczeem is afgeleid van een Griekse term voor ‘overkoken’. In het histologische beeld is inderdaad sprake van overkoken: naast vaatverwijding in de dermale papillen en een ontstekingsinfiltraat is er oedeem in de epidermis met vorming van blaasjes.

• Constitutioneel eczeem: atopisch eczeem, atopische dermatitis, neurodermitis disseminata.

• Ortho-ergisch contacteczeem: irritant contact dermatitis, irritatief contacteczeem, traumatief of cumulatief toxisch eczeem.

Eczeem is een ontstekingsreactie van de huid met een breed histologisch en klinisch spectrum dat zich nauwelijks eenduidig laat omschrijven. Eczeem gaat vrijwel altijd met (hevige) jeuk gepaard. Klinisch heeft acuut eczeem een polymorf aspect: een afwisseling van erytheem, papels, vesikels en erosies. Via een subacute tussenvorm kan er een chronisch eczeem ontstaan, met een meer monomorf karakter.

Eczeem kan een endogene oorzaak hebben (vaak constitutioneel eczeem) of een exogene (contacteczeem). Bij constitutioneel eczeem spreekt men ook wel van atopisch eczeem, omdat men veronderstelt dat aan de aandoening een atopische constitutie ten grondslag ligt. Contacteczeem is het gevolg van de inwerking van externe factoren en wordt beschouwd als de meestvoorkomende vorm van eczeem, met irritatief of ortho-ergisch eczeem als grootste subgroep daarvan.

De classificatie van eczeem berust op verschillende criteria, te weten:

• etiologische, bijvoorbeeld allergisch en ortho-ergisch contacteczeem;

• pathogenetische, bijvoorbeeld atopisch eczeem;

• klinisch-descriptieve, bijvoorbeeld nummulair eczeem.

De diagnose constitutioneel eczeem is een klinische diagnose met arbitraire kenmerken, waarbij jeuk echter altijd wordt gerekend tot de hoofdcriteria. Constitutioneel eczeem kan, wanneer het alleen aan de handen voorkomt, nauwelijks te onderscheiden zijn van contacteczeem.

Het klinisch beeld van ortho-ergisch en allergisch contacteczeem is gelijk. Naast de anamnese is allergologisch onderzoek dus onontbeerlijk.

• Jeuk, brandend gevoel, zwelling, roodheid.

• Lokalisatie van de afwijking.

• Duur en beloop.

• Een voorgeschiedenis van huidafwijkingen in huidplooien, zoals elleboogplooien, knieholten, voorzijde enkels en nek.

• Persoonlijke of familieanamnese met atopisch syndroom (astma, allergische rhinitis of conjunctivitis, voedselallergie en constitutioneel eczeem).

• Blootstellingen in werk én thuissituatie.

• Risicofactoren:

  • contacteczeem: nat en vuil werk, contact met (zwak) irritatieve stoffen, eczeem aan de handen op kinderleeftijd, het hebben (gehad) van constitutioneel eczeem, bestaande contactsensibilisatie;

  • contacturticaria: lichtbeschadigde huid, atopisch eczeem.

• Lokalisatie: bij volwassenen met constitutioneel eczeem zijn vooral de knie- en elleboogplooien, polsen en enkels aangedaan. Bij contacteczeem zijn meestal de onbedekte huidgebieden zoals handen, polsen, gelaat en de hals, aangedaan.

• Soort huidafwijkingen: excoriaties (krabeffecten) – omdat ze wijzen op het bestaan van jeuk – voorts erytheem, oedeem, papels, blaasjes, korstjes, schilfering of lichenificatie (wijst op chronisch eczeem); meestal worden meerdere afwijkingen naast elkaar gezien.

• Vochtigheidstoestand van de eruptie: nat of droog.

• Tekenen van lokale infectie: pustels, purulent exsudaat, crustae.

• Strooireacties: komen regelmatig voor aan de handen van personen met een voetschimmelinfectie. De mycidereactie aan de handen bevat echter geen schimmeldraden. Bij een persoon met handeczeem dient de arts dus altijd goed de voeten te inspecteren op de mogelijkheid van een mycose, en bij aanwezigheid hiervan de behandeling aan te passen.

Voor het stellen van de diagnose constitutioneel eczeem geldt volgens Williams (Williams, 1995 4 ) als hoofdcriterium jeuk en ten minste drie van de vijf nevencriteria:

1. Voorgeschiedenis waarbij het eczeem gelokaliseerd was in plooien, zoals in elleboogsplooien, knieholten, nek of wreef.

2. Persoonlijke voorgeschiedenis van astma of hooikoorts (of bij eerstegraads familielid bij patiënten jonger dan 4 jaar).

3. Een voorgeschiedenis van een droge huid in het afgelopen jaar.

4. Zichtbaar flexuraal eczeem (of eczeem van wangen, voorhoofd of strekzijde ledematen bij kinderen jonger dan 4 jaar).

5. Begin van de aandoening jonger dan 2 jaar (geldt voor kinderen vanaf 4 jaar).

• Allergologisch onderzoek: huidtestmethoden:

  • epicutane test (plakproeven, lapjesproeven): voor het aantonen van een contactallergische reactie van het cellulair gemedieerde vertraagde type IV;

  • fotoplakproef: aantonen contactallergische reactie onder invloed van UV;

  • ROAT (repeated open application test): herhaald appliceren van een product om contacteczeem aan te tonen;

  • intracutane test: intradermale injectie of priktest voor aantonen van het snelle type-I, IgE-gemedieerde allergie (aero-allergenen, voedingsallergenen);

  • prik-priktesten: aantonen histamine-release-reactiviteit van bijvoorbeeld voedingsmiddelen;

  • plak-krastest: aantonen histamine-release-reactiviteit van bijvoorbeeld voedingsmiddelen;

  • open-applicatietest: aantonen van contacturticariële eigenschappen van producten.

• IgE-bepaling: naast de allergologische provocatietests is ook serologisch allergologisch onderzoek mogelijk. Een totaal IgE-bepaling of – indicatiever – een specifiek IgE-onderzoek door middel van rast geeft informatie over een mogelijk atopische of allergene component.

• Dermatomycosen.

• Psoriasis: als het alleen aan de handen voorkomt, kan het moeilijk te onderscheiden zijn van contacteczeem.

• Bacteriële huidinfecties.

• Mild eczeem: indifferente middelen toepassen.

• Matig tot ernstig eczeem: lokale corticosteroïden. Daarbij kiest men bij matig eczeem altijd voor een klasse-1- of klasse-2-preparaat, bij ernstig eczeem heeft een zogenoemd ‘stepdown’-beleid de voorkeur. Hierbij begint men direct met het dagelijks gebruik van een klasse-3-preparaat. Zodra verbetering optreedt wordt de behandeling afgebouwd en wordt zo nodig overgegaan op een onderhoudsbehandeling met corticosteroïden. Tevens wordt indifferente therapie toegepast, die mede tot doel heeft het gebruik van lokale corticosteroïden te beperken.

• Teerpreparaten hebben een zeer beperkte plaats als aanvulling op een onderhoudsbehandeling met lokale corticosteroïden. In de praktijk ervaart men geen verschil in effectiviteit tussen klasse-1-corticosteroïden en teer. Door de geur kan het gebruik van teerpreparaten in de praktijk onaangenaam zijn.

• Antihistaminica: uitsluitend bij verstoring van de nachtrust door hevige jeuk, ondanks adequate lokale behandeling (sederend antihistaminicum, bij voorkeur alleen voor de nacht).

• Antibiotica: bij geïnfecteerd eczeem (geïmpetiginiseerd eczeem). De verwekker is doorgaansStaphylococcus aureus. De infectie kan het eczeem verergeren, maar is op zichzelf onschuldig. Door het eczeem goed te behandelen kan de infectie overgaan, een antimicrobiële behandeling is zelden nodig.

Pimecrolimuscrème en tacrolimuszalf zijn tweedelijns geneesmiddelen voor de behandeling van mild tot matig constitutioneel eczeem, met name voor patiënten vanaf 2 jaar die onvoldoende reageren op andere lokale therapieën en voor patiënten die bijwerkingen hebben van dermatocorticosteroïden. Lokale calcineurine remmers dienen niet gecombineerd te worden met ultraviolet therapie en de blootstelling aan zonlicht dient tot een minimum beperkt te worden zolang onduidelijk is wat bijwerkingen zijn van deze combinatie op de lange termijn. Er zijn aanwijzingen dat lokaal gebruik van tacrolimus in combinatie met dermatocorticosteroïden (Clocortolone pivalate cream 0,1% en tacrolimuszalf 0,1%) bij volwassenen effectiever is dan wanneer beide medicamenten als monotherapie worden gebruikt. Daar er slechts één kortdurende studie bekend is over het gecombineerd gebruik van tacrolimus en dermatocorticosteroïden, wordt deze combinatie niet geadviseerd als routinebehandeling.

• Het vermijden van het oorzakelijke allergeen en oorzakelijke factoren bij contacteczeem.

• Informatie geven over de vermoedelijk erfelijke grondslag en het beloop van constitutioneel eczeem, en het ontstaan van contacteczeem.

• De patiënt informeren over het feit dat een aantal niet-allergische factoren de jeuk, c.q. het constitutioneel eczeem doet verergeren. Dit zijn onder andere:

  • het dragen van kleding van textiel met een ruwe vezel;

  • zweten en warm weer;

  • ziek zijn;

  • stress;

  • klimaat, bij sommigen verergering in de winter, bij anderen juist in de zomer;

  • ontvettende stoffen zoals zeep en badschuim kunnen de huid prikkelen of uitdrogen en de klachten verergeren (niet te lang, te warm en te frequent baden, zo weinig mogelijk zeep gebruiken, de huid voorzichtig drogen en daarna insmeren met een indifferente vetcrème).

• Aandacht besteden aan de psychosociale gevolgen van eczeem. Gevoelens zoals schaamte, angst en verminderd zelfvertrouwen kunnen gepaard gaan met eczeem.

• De patiënt informeren over het effect van de behandeling en de bijwerking van de medicijnen.

• Werkgerelateerde adviezen: zie paragraaf 2.3.

De prognose voor eczeem is afhankelijk van de therapie en eliminatie van de oorzaak. Beroeps- en niet-beroepsgebonden handeczeem worden in 60% van de patiënten chronisch. Hoe sneller de diagnose gesteld wordt en een adequate behandeling in gang gezet, des te gunstiger de prognose.

Bij de meeste studies is in 50-75% van de gevallen nog sprake van (hand)eczeem na een follow-upperiode van 6 maanden tot 8 jaar. Van de desbetreffende populatie heeft 32% na 5 jaar nog ernstige klachten. Goede individuele begeleiding is daarom belangrijk om een zodanig therapieresultaat te bereiken dat de werkzaamheden weer kunnen worden hervat.

• Complicaties: atopisch eczeem dat geïnfecteerd raakt door Staphylococcus aureus of het herpes-simplexvirus.

• Leefstijl: zie Voorlichting onder paragraaf 1.3.

• Werkfactoren: zie onder paragraaf 2.1.

Aandachtspunten ten aanzien van de arbeidsdermatologische anamnese zijn:

• Vroeger doorgemaakte huidaandoeningen, inclusief eerdere beroepsziekten van de huid en toegepaste geneesmiddelen.

• Atopische aandoeningen in de eigen en familieanamnese.

• Ontstaan en beloop van de bestaande huidaandoening. Vragen naar verbetering of verergering in het weekend, de vakantie of tijdens een periode van ziekteverzuim.

• Reacties van collega’s of cliënten op de zichtbare aandoening.

• Beroep, beroepsleeftijd, materialen en methoden waarmee gewerkt wordt, eventuele recente wijzigingen. Uitvragen van de verschillende blootstellingsfactoren zowel voor de thuissituatie als voor het werk. De blootstellingsfactoren kunnen onderscheiden worden in allergenen enerzijds en frequentie en duur van blootstelling aan ortho-ergische factoren anderzijds.

• Middelen, methode en frequentie waarmee de huid gereinigd wordt.

• Beschikbaar zijn en (altijd) gebruiken van beschermingsmiddelen.

• Het relatieve risico voor het ontwikkelen van eczeemklachten ten gevolge van een beroep wordt vooral bepaald door blootstelling aan water, zepen/schoonmaakmiddelen en oplosmiddelen.

• Heeft zich een contactallergie ontwikkeld, dan kan orale of inhalatoire blootstelling aan de allergene stof (of hiermee kruisreagerende verbindingen) een eczeem onderhouden of verergeren.

• Gegeneraliseerde eczeemreactie wordt veelvuldig bij nikkel- en chroomverbindingen, geneesmiddelen, kleurstoffen en conserveermiddelen waargenomen.

• Het is belangrijk de huidrisico’s van verschillende beroepen te kennen en hier gericht naar te vragen.

Het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen geeft vaak waardevolle informatie in de zoektocht naar de oorzaak van eczeem. Persoonlijk beschermingsmiddelen (handschoenen, laarzen, maar ook huidbeschermende crèmes) kunnen naast bescherming ook een risico inhouden. Crèmes en handschoenen kunnen allergenen bevatten, en de occlusie van de huid bij het dragen van vloeistofdichte handschoenen kan een ortho-ergisch risico veroorzaken. De anamnese is niet compleet zonder exact het gebruik van handschoenen (laarzen) en crèmes na te vragen.

Er zijn geen onderzoeksgegevens bekend waaruit blijkt dat gevalideerde vragenlijsten een toegevoegde waarde hebben bij het bepalen van beleid bij constitutioneel eczeem. Toch kan bij vermoeden van ernstige psychosociale gevolgen of psychische klachten gerelateerd aan constitutioneel eczeem, het best gebruik worden gemaakt van gevalideerde psychologische screeningsinstrumenten en dermatologiespecifieke Kwaliteit van Leven-vragenlijsten, in aanvulling op de psychosociale anamnese.

Om een beeld te krijgen van de huidbelasting is een gedetailleerde beschrijving van de huidige functie en werkzaamheden nodig. De beschrijving dient informatie op te leveren over de producten waarmee wordt gewerkt en in welke situaties eventuele blootstelling aan de huid mogelijk is. Kennis van de werkplek is hierbij van belang. Het is daarom aan te raden om met betrokkene de werkvloer op te gaan en samen de blootstelling aan stoffen vast te stellen om vervolgens de productie-informatie te verzamelen. Nauwkeurige observatie van spat- en aerogene blootstelling dient niet te worden vergeten.

Van stoffen met allergenen moeten de Veiligheidsbladen worden verzameld en tezamen met de informatie van het werkplekonderzoek worden geleverd aan de dermatoloog waarnaar wordt verwezen. De dermatoloog kan een inschatting maken welke allergenen op welke wijze getest moeten worden. De testseries die gebruikt worden voor allergologisch onderzoek, zijn opgebouwd uit een Europese standaardreeks, aangevuld met een functiespecifieke reeks. Aangezien productsamenstellingen voortdurend veranderen, worden deze testseries regelmatig bijgewerkt (zie voor samenstelling testseries bij patiënteninfo op de site http://www.chemotechnique.se).

De volgende factoren kunnen het ontstaan van een contactallergie beïnvloeden (zie ook:www.beroepsziekten.nl, trefwoord: diagnostiek):

• Aanleg: De ervaring leert wel dat sommige individuen ondanks frequente en langdurige blootstelling aan allergenen niet gesensibiliseerd raken. Het is waarschijnlijk dat de sensibilisatiefase ook wordt beïnvloed door erfelijke aanleg.

• Leeftijd: De kans op sensibilisatie is het grootst op de leeftijd waarop mensen werken. Het is onduidelijk waarom bij kinderen en ouderen relatief minder contacteczeem voorkomt. Het is mogelijk dat hier een endogene factor meespeelt, wellicht wordt dit verschil volledig bepaald door verschil in blootstelling.

• Plaats van contact met allergeen: Voor de sensibilisatiefase is de plaats van het contact belangrijk. Plaatsen met een relatief dunne huid (pretibiaal, gelaat) zijn berucht wegens een relatief snelle inductie.

• Blootstelling: Factoren die de penetratie van een potentieel allergeen in de huid bevorderen, beïnvloeden het ontstaan van een contactallergie: frequentie/hoeveelheid contact; occlusie; conditie van de huid (irritatie huid door gebruik van water en zeep, wondjes). Een van de belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van arbeidsgerelateerde huidklachten is nat werk. Hoewel nat werk verschillende typen beroepshuidaandoeningen kan veroorzaken (waaronder mycosen), overheerst in de praktijk het irritatief contacteczeem.

Contacteczeem door blootstelling aan irritantia of allergenen op het werk kan als vermoedelijke beroepsziekte worden aangemeld bij het Nederlandse Centrum voor Beroepsziekten; zie hiervoor de Registratie Richtlijnen F002 Beroepscontact dermatosen; www.beroepsziekten.nl.

Bij eczeem van de voeten kan chromaatallergie relevant zijn in verband met het chroom dat wordt gebruikt bij het leerlooien.

• Ontvetters en oplosmiddelen: benzine, terpentine, aardolieproducten.

• Oppervlaktespanningverlagende stoffen: zeep, schuurzeep, shampoo, schoonmaakmiddelen.

• Metaalbewerkingvloeistoffen.

• Poets- en boenmiddelen: autowas, boenwas.

• Permanent- en blondeervloeistof.

• ‘Water’: nat werk, transpiratievocht.

• ‘Vuil’: aarde, stof, vet, dieselolie.

• Vruchten- en groentesappen: citroensap.

• Zure en alkalische oplossingen: bij lage concentratie en herhaald contact.

• Enzymen: amylase.

• Glas- en steenwol.

• Metselspecie.

• Gips.

• Teer.

• Pesticiden.

• Dierlijke producten: vruchtwater, placenta, speeksel, haar.

• Planten c.q. plantaardige producten: brandnetels, narcis, kruiden, kaneelverbindingen, natuurlijk rubberlatex, latex, perubalsem.

• Voedingsmiddelen: noten, pinda’s, appels, aardbeien, tomaten, kiwi’s, kaas, melk, eieren, vlees, vis.

• Overige: geurstoffen, sorbinezuur, capsaïcine, dimethylsulfoxide, ammoniumpersulfaat.

Van de zes rubrieken waaruit de Functionele Mogelijkheden Lijst is opgebouwd, zijn de te verwachten beperkingen voor werknemers met eczeem in de rubrieken I (persoonlijk functioneren), II (sociaal functioneren), III (aanpassing aan fysieke omgevingseisen), IV (dynamische handelingen) en V (statische houdingen). De beperkingen zijn afhankelijk van de lokalisatie en de ernst van het eczeem. Het gaat om de volgende items:

• Vervoer: de klassieke sederende antihistaminica tegen jeuk geven beperkingen bij besturing van motorvoertuigen of het bedienen van installaties.

• Specifieke voorwaarden voor het sociaal functioneren in arbeid: bij bijvoorbeeld representatieve functies kan atopisch eczeem van de handen of het gelaat een probleem zijn.

• Het vermogen tot dynamisch handelen kan bij huidaandoeningen beperkt zijn als gevolg van aantasting van de handen of voeten, of door de bijwerking van de medicatie.

De aanpak van arbeidsgerelateerd contacteczeem dient te berusten op:

• vermindering van belasting door reductie van contact van schadelijke stoffen en omstandigheden (langetermijninterventies);

• het gebruik van beschermingsmiddelen: handschoenen, barrièrecrèmes en indifferente crèmes kunnen het herstel van huidaandoeningen bevorderen (kortetermijninterventies);

• verhoging van de belastbaarheid door medicamenteuze behandeling van de aangedane huid.

Geef de werknemer met (een voorgeschiedenis van) atopisch eczeem en/of handeczeem een individueel preventieadvies:

• Beschermen.

• Bij vuil en nat werk: gebruik handschoenen.

• Er zijn specifieke barrièrecrèmes in de handel voor verschillende typen blootstelling (metaalbewerkingsvloeistoffen, detergenten, oplosmiddelen, enzovoort). Een barrièrecrème beschermt de huid slechts tijdelijk, en kan gebruikt worden indien het werken met handschoenen aan niet mogelijk is.

• Reinigen:

  • bij zichtbaar vervuilde handen: water en zeep;

  • bij niet-zichtbaar vervuilde handen: water;

  • bij niet-zichtbaar vervuilde handen in de gezondheidszorg of voedingsindustrie: handalcohol.

• Invetten.

• Bij ortho-ergische belasting van de huid is het belangrijk de huid regelmatig met een indifferente crème in te smeren, bijvoorbeeld 6x daags 50% vaseline (cetomacrogolcrème FNA).

• De ideale handschoen bestaat (nog) niet. Het probleem is doorgaans de occlusie van de huid. Bovendien kan ook het handschoenmateriaal zelf aanleiding geven tot huidproblemen.

• Barrièrecrèmes zijn weinig effectief in die zin dat zij geen uitgesproken bescherming geven. Het nuttige effect van deze crèmes gaat eerder uit van het vet houden van de huid en van de met het gebruik samenhangende positieve belangstelling voor huidverzorging.

• Bij handeczeem is droog en schoon werk essentieel. Daarbij dient contact met water en zepen zo veel mogelijk vermeden te worden (afraden van het veelvuldig wassen van de handen met water en zeep).

• Bij natte werkzaamheden vloeistofdichte handschoenen dragen.

• Bij langdurig handschoengebruik (>10 minuten) met nat werk of bij vieze droge werkzaamheden is het gebruik van een katoenen onderhandschoen aan te raden; dit voorkomt verweking van de huid door transpiratie.

• Bij het werken met chemicaliën dient een chemicaliënbestendige (categorie 3) handschoen te worden gedragen, type en materiaalsoort zijn afhankelijk van de chemicaliën waarmee wordt gewerkt.

• Bij nikkelallergie is de hoeveelheid nikkel die uit de desbetreffende voorwerpen vrij kan komen relevant. Dit is vooral belangrijk bij nat werk met metalen voorwerpen. Daarom is het niet zinvol om metalen kantoormeubilair te vervangen vanwege een chromaat- of nikkelallergie.

• Voor vastgestelde relevante allergieën dient elke blootstelling te worden geëlimineerd, bijvoorbeeld chromaat in schoenleer, rubberadditieven bij (hand)schoenen (latex/rubber).

• Aan werknemers in de voedingsindustrie, horeca of gezondheidszorg wordt geadviseerd gebruik te maken van een handalcohol in plaats van water en zeep, indien de handen niet zichtbaar vervuild zijn.

Het is moeilijk te bepalen wanneer iemand met handeczeem weer zijn oude werk kan opvatten. De huid kan klinisch weer gezond lijken, maar nog wekenlang hyperreactief zijn. In de praktijk komt het erop neer dat men alweer aan het werk moet voordat totale genezing is opgetreden. Dit is een reden waarom patiënten met handeczeem een goede begeleiding nodig hebben (evaluatie beleid).

Personen met constitutioneel eczeem die in hun beroep veel belast worden met nat werk (kappersalon, schoonmaakwerk, voedselbereiding, bloemisterij en gezondheidszorg) hebben een verhoogd risico op het krijgen van handeczeem. Bij de beroepskeuzeadvisering voor mensen met constitutioneel eczeem kan het zinvol zijn om gebruik te maken van onderstaand schema, waarin onderscheid wordt gemaakt tussen een drietal groepen met een verminderde huidbelasting; per groep is een advies beschreven.

Bij personen met constitutioneel eczeem verhogen irritatieve factoren het risico op het ontstaan van handeczeem met een factor 4. Personen met een (aanleg voor) constitutioneel eczeem bij werkcontact met vocht, voedingsmiddelen, irriterende stoffen en mechanische wrijving vallen niet frequenter uit dan personen zonder deze aanleg, maar zijn – bij uitval – wel langer uit het arbeidsproces. Zie ook paragraaf 1.4.

Bij ongebruikelijk langdurig beloop van een huidaandoening moet dermatitis factitia en dermatologische pathomimicery overwogen worden. Redenen van betrokkene om met opzet zelf letsels toe te brengen of bestaande dermatologische afwijkingen te onderhouden dan wel te verergeren:

• ziektewinst;

• probleem in de privésituatie;

• persoonlijkheidstoornis of psychische stoornissen.

* Omvat de CAS-codes D610, D611, D619.

** Omvat contacteczeem, allergische reactie, atopisch eczeem en overige vormen van eczeem.

Verwijzen naar een (arbeids)dermatoloog, indien een van onderstaande onderdelen door de bedrijfsarts tijdens het arbeidsgezondheidskundig spreekuur onvoldoende uitgevoerd kan worden:

• stellen van eerstelijns dermatologische diagnose: eczeem/niet-eczemateuze aandoening;

• beoordelen van de relevantie van (niet-)werkgerelateerde dermatologische blootstellingfactoren;

• vaststellen exogene factoren: allergenen, irritaties, licht, mechanische belasting, infectierisico, enzovoort;

• vaststellen endogene factoren (in het bijzonder aanwijzingen voor atopie);

• indien een van de deze onderdelen onvoldoende door de bedrijfsarts uitgevoerd kan worden, moet expertise van een (arbeids)dermatoloog worden ingeschakeld.

Als de zorgverlener en de patiënt samen tot de conclusie zijn gekomen dat de huidbelasting op de werkplek een belangrijke rol speelt bij het eczeem, is de bedrijfsarts de aangewezen persoon om een en ander te objectiveren. De bedrijfsarts kan ervoor zorgen dat onderzoek naar huidbelastende factoren op de werkplek wordt verricht. In overleg met de werknemer en de specialist brengt de bedrijfsarts een advies uit aan de werkgever over de verbetering van huidbelastende arbeidsomstandigheden waardoor verzuim door huidproblemen wordt geminimaliseerd.

De referentiegegevens voor de verzuimduur per lemma zijn gebaseerd op verzuimgegevens van vier arbodiensten van verzuimgevallen die in 2004 of in 2005 zijn beëindigd. Omdat in veel gevallen er pas bij 6 weken verzuim een diagnose door een bedrijfsarts is genoteerd hebben we alleen verzuimgevallen die minimaal 43 dagen duren meegenomen. In totaal waren dit 244.995 gevallen. Waarvan 118090 mannen en 126905 vrouwen. Het aantal vrouwen in onze groep ligt dus iets hoger.

Voor deze tabel zijn data van het UWV gekregen. U ziet het totale aantal beslissingen dat in 2006 en 2007 is genomen in de betreffende categorie.

Preventie van werkgerelateerde huidaandoeningen vraagt om preventieve maatregelen op zowel primair, secundair als tertiair terrein. Eczeem vormt in veel arbeidssituaties een reëel risico. Voor het overgrote deel betreft dit klachten over handeczeem. In verschillende sectoren heeft eczeem een dermate hoge prevalentie dat een zorgsysteem specifiek gericht op primaire en secundaire preventie zinvol is. Voor een complete inschatting van het risico voor de huid is, naast de kwantitatieve en de kwalitatieve beoordeling van blootstellingsrisico’s ook een inschatting van het percentage blootgestelde werknemers met atopie nodig. Dit omdat de kans op het ontwikkelen van een allergisch contacteczeem bij personen met atopische constitutie groter is dan bij niet-atopici.